Oolong: Nó là gì, Khác biệt với trà xanh như thế nào và Có tốt cho sức khỏe hơn không?

Thế giới trà vô cùng đa dạng, và trong số rất nhiều loại, oolong chiếm một vị trí đặc biệt – một loại trà thường được gọi là "bán lên men" hoặc "ngọc bích". Nó đứng riêng biệt giữa trà xanh và trà đen, mang đến một bảng màu hương vị và mùi thơm độc đáo. Nhưng oolong chính xác là gì, nó khác với trà xanh quen thuộc của chúng ta như thế nào, và nó có thể tốt cho sức khỏe hơn không? Hãy cùng tìm hiểu.

Trà Oolong là gì?

Oolong (hoặc wulong, từ tiếng Trung 烏龍 – "Rồng đen") là một loại trà truyền thống của Trung Quốc có lá trải qua quá trình lên men (oxy hóa) một phần độc đáo. Không giống như trà xanh, hầu như không bị oxy hóa, và trà đen, trải qua quá trình lên men hoàn toàn, oolong chiếm một vị trí trung gian. Mức độ oxy hóa của oolong có thể thay đổi rộng rãi – từ 8% đến 85%, điều này tạo ra một lượng lớn các loại khác nhau với đặc điểm không giống nhau.

Quê hương của oolong được coi là các tỉnh Phúc Kiến và Quảng Đông ở Trung Quốc, cũng như đảo Đài Loan. Mỗi vùng nổi tiếng với các loại độc đáo của mình, chẳng hạn như Thiết Quan Âm, Đại Hồng Bào, Alishan, Đông Đỉnh và nhiều loại khác. Công nghệ sản xuất oolong là một nghệ thuật thực sự, đòi hỏi kinh nghiệm tuyệt vời và sự chú ý đến từng chi tiết từ người thợ ở mỗi giai đoạn: từ hái lá đến sấy khô cuối cùng và, có thể, rang.

Sự khác biệt chính giữa Oolong và Trà xanh

Mặc dù cả oolong và trà xanh đều được sản xuất từ ​​lá của cùng một loại cây – Camellia sinensis – sự khác biệt giữa chúng khá đáng kể và chủ yếu liên quan đến mức độ oxy hóa và công nghệ chế biến.

1. Mức độ Oxy hóa (Lên men)

Đây là sự khác biệt cơ bản. Trà xanh trải qua quá trình oxy hóa tối thiểu. Ngay sau khi hái, lá được làm nóng nhanh chóng (hấp hoặc sao chảo) để làm bất hoạt các enzym chịu trách nhiệm cho quá trình oxy hóa và giữ lại màu xanh lục tươi và hương thơm tươi, cỏ của chúng.

Oolong, mặt khác, trải qua một quá trình oxy hóa một phần được kiểm soát. Sau khi héo, lá được lắc nhẹ, vò nát hoặc tung lên để làm hỏng thành tế bào và bắt đầu quá trình lên men. Người thợ cẩn thận giám sát quá trình này, dừng nó vào đúng thời điểm khi trà đạt đến mức độ oxy hóa mong muốn. Giai đoạn này quyết định xem oolong sẽ là loại nhẹ (gần với trà xanh, với các nốt hương hoa và độ tươi) hay đậm (gần với trà đen, với tông màu gỗ, cay hoặc trái cây).

2. Công nghệ chế biến

Quá trình sản xuất oolong phức tạp và nhiều giai đoạn hơn so với trà xanh:

• Trà xanh: Thu hoạch → Héo (không phải lúc nào cũng có) → Cố định (làm nóng để ngừng oxy hóa) → Vo → Sấy khô.
• Oolong: Thu hoạch → Héo trong nắng và bóng râm → Lắc/Vò nát (để bắt đầu oxy hóa) → Oxy hóa (lên men) → Cố định (ngừng oxy hóa) → Vo (thường thành các viên hoặc xoắn chặt) → Sấy khô → Đôi khi rang cuối cùng.

Mỗi giai đoạn này đối với oolong có thể thay đổi, dẫn đến một lượng lớn các loại.

3. Hương vị và Hồ sơ mùi thơm

Trà xanh thường được đặc trưng bởi các nốt hương tươi, cỏ, hoa, đôi khi là hạt hoặc biển. Hương vị của nó có thể ngọt, chát hoặc hơi đắng.

Oolong mang đến một loạt các hương vị và mùi thơm rộng hơn nhiều. Oolong nhẹ (oxy hóa nhẹ) có thể giống trà xanh, nhưng với các nốt hương hoa (tử đinh hương, phong lan, mộc lan), mật ong hoặc kem rõ rệt hơn. Oolong đậm (oxy hóa mạnh) có hương vị đậm đà hơn với gợi ý của các loại hạt rang, sô cô la, caramel, trái cây (đào, mơ), gia vị và thậm chí là gỗ. Sự phức tạp và đa diện của hương vị là đặc điểm nổi bật của oolong chất lượng.

4. Hình thức của Lá và Nước pha

Lá trà xanh thường giữ màu xanh lục và có thể phẳng, giống kim hoặc xoắn. Nước pha có màu từ vàng nhạt đến xanh lục bảo.

Lá Oolong có thể có màu từ xanh lục vàng đến nâu sẫm; chúng thường lớn hơn và nguyên vẹn hơn trà xanh. Hình dạng xoắn cũng khác nhau: từ lá cuộn dọc đến các viên cuộn chặt "bung ra" đẹp mắt khi ngâm. Màu sắc của nước pha oolong thay đổi từ vàng nhạt và hổ phách đến nâu hạt dẻ đậm.

5. Hàm lượng Caffeine

Vấn đề về hàm lượng caffeine rất phức tạp, vì nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố: giống cây trà, tuổi lá, thời gian thu hoạch, đặc điểm chế biến và phương pháp pha chế. Nói chung, người ta tin rằng hàm lượng caffeine trong oolong có thể tương đương với trà xanh hoặc cao hơn một chút, đặc biệt là ở các loại đậm hơn. Tuy nhiên, đây không phải là một quy tắc nghiêm ngặt. Một số loại oolong nhẹ có thể chứa ít caffeine hơn một số loại trà xanh.

Oolong có tốt cho sức khỏe hơn Trà xanh không?

Cả trà xanh và oolong đều được sản xuất từ ​​cùng một loại cây – Camellia sinensis – điều này có nghĩa là cả hai đều chứa một bộ các chất hoạt tính sinh học tương tự, bao gồm polyphenol (catechin, flavonoid), chất chống oxy hóa, axit amin L-theanine, vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, sự khác biệt trong chế biến dẫn đến một số thay đổi trong thành phần hóa học của chúng và, có thể, trong các đặc tính có lợi cụ thể.

Lợi ích sức khỏe chung của trà

Bất kỳ loại trà chất lượng nào từ Camellia sinensis đều là một nguồn chất chống oxy hóa chống lại các gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh. L-theanine thúc đẩy thư giãn và cải thiện chức năng nhận thức, trong khi caffeine (ở liều vừa phải) làm tỉnh táo và cải thiện sự tập trung.

Lợi ích của trà xanh

Trà xanh đặc biệt giàu epigallocatechin-3-gallate (EGCG) – một chất chống oxy hóa mạnh mẽ đã là chủ đề của nhiều nghiên cứu. Trà xanh được cho là góp phần vào:

• Cải thiện chức năng hệ tim mạch.
• Giảm mức cholesterol "xấu".
• Tăng tốc độ trao đổi chất và đốt cháy chất béo.
• Duy trì sức khỏe não bộ và ngăn ngừa các bệnh thoái hóa thần kinh.
• Giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư.

Lợi ích của Oolong

Oolong, nhờ quá trình lên men một phần, chứa cả catechin đặc trưng của trà xanh (mặc dù EGCG trong đó có thể ít hơn một chút so với một số loại trà xanh) và các hợp chất polyphenolic phức tạp hơn, chẳng hạn như theaflavins và thearubigins, bắt đầu hình thành trong quá trình oxy hóa (mặc dù với số lượng nhỏ hơn so với trà đen). Hồ sơ polyphenolic độc đáo này mang lại cho oolong những đặc tính đặc biệt:

• Kiểm soát cân nặng và trao đổi chất: Một số nghiên cứu cho thấy oolong có thể đặc biệt hiệu quả trong việc tăng cường trao đổi chất và tăng cường quá trình oxy hóa chất béo, theo một số dữ liệu, thậm chí còn hơn cả trà xanh. Người ta tin rằng polyphenol trong oolong có thể giúp chặn các enzym chịu trách nhiệm tích tụ chất béo.
• Sức khỏe tim mạch: Giống như trà xanh, oolong có thể giúp giảm cholesterol và huyết áp, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Sức khỏe da: Theo truyền thống, oolong được sử dụng để cải thiện tình trạng da, đặc biệt là bệnh chàm. Chất chống oxy hóa trong thành phần của nó có thể giúp chống viêm.
• Sức khỏe xương: Một số nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ oolong thường xuyên có thể góp phần tăng mật độ khoáng xương.
• Giảm căng thẳng: L-theanine trong oolong giúp thư giãn và cải thiện tâm trạng.

Phân tích so sánh và Kết luận

Sẽ không chính xác nếu khẳng định dứt khoát rằng oolong "khỏe mạnh hơn" trà xanh, hay ngược lại. Cả hai loại trà đều là đồ uống cực kỳ có lợi. Trà xanh được nghiên cứu kỹ hơn, và hàm lượng EGCG cao của nó là một lợi thế đã được chứng minh.

Oolong, mặt khác, mang đến sự kết hợp độc đáo của các chất chống oxy hóa và các hợp chất khác có thể mang lại những lợi ích cụ thể, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển hóa chất béo. Việc lựa chọn giữa chúng thường phụ thuộc vào sở thích cá nhân và mục tiêu bạn theo đuổi. Một số người có thể phản ứng tốt hơn với một số hợp chất trong oolong, những người khác – trong trà xanh.

Điều quan trọng cần nhớ là lợi ích của trà được bộc lộ thông qua việc tiêu thụ thường xuyên và là một phần của chế độ ăn uống cân bằng và lối sống lành mạnh. Chất lượng trà cũng đóng vai trò then chốt – hãy chọn trà lá nguyên chất từ các nhà sản xuất có uy tín.

Kết luận

Oolong là một thế giới trà tuyệt vời và đa diện đáng để khám phá. Nó không chỉ mang đến bảng màu hương vị và mùi thơm phong phú nhất, khác biệt với trà xanh, mà còn mang lại những lợi ích sức khỏe đáng kể, tương đương, và ở một số khía cạnh, có thể vượt trội so với lợi ích của trà xanh.

Không cần phải đối đầu hai loại đồ uống tuyệt vời này. Tốt nhất là nên tận hưởng sự đa dạng, bao gồm cả trà xanh và các loại oolong khác nhau trong chế độ ăn uống của bạn. Điều này sẽ cho phép bạn nhận được lợi ích tối đa từ các đặc tính độc đáo của mỗi loại và làm phong phú trải nghiệm ẩm thực của bạn.